Na vele malen van het kastje naar de muur te zijn gestuurd, mogen we stellen dat ons initiatief nagenoeg is gestrand - een burgerinitiatief, motie en vele debatten ten spijt. De details zullen we jullie besparen, maar onze kijk op de dynamiek delen we wel graag.
Jeroen Dijsselboem is inmiddels een door de wol geverfde minister die analytisch sterk is en binnen Europa furore maakt. In zijn brieven en in debatten over de depositobank is hij echter structureel onzorgvuldig, waardoor Kamerleden bij iedere volgende gelegenheid slechts hun vragen weer opnieuw kunnen stellen en er tot op heden nog niet duidelijk is hoe de wet kan worden aangepast om een depositobank mogelijk te maken (los van de vraag of ze die aanpassing wenselijk vinden).
Misschien overschatten wij hem en zijn departement en zijn hun fouten slechts een teken van menselijkheid. Aan de andere kant zou iemand met Europese ambities deze strategie ook kunnen volgen om het risico te ontlopen dat je met iets instemt dat later onvoorziene gevolgen heeft voor de richting die men in Europa wenst uit te gaan. Nu zijn wij geenszins in de positie om te kunnen beoordelen wat de intentie van de minister is, maar onze casus legt wel (opnieuw) bloot dat een behendige minister weg zou kunnen komen met eindeloos vertragen van een proces. Er zijn geen negatieve consequenties aan het vertragen verbonden, tenzij de media er de tanden in zet, zoals bijvoorbeeld bij de lopende pensioendiscussie of het Oekraïne-referendum het geval is.
In die zin zijn we ontzettend blij met de ruimte die we kregen bij Follow the Money en de aandacht die het FD aan ons heeft besteed. Met name het FD bracht ons initiatief onder de aandacht bij een groter publiek. Hoewel de redactie de ontwikkelingen wel volgt, is het op een gegeven moment niet meer nieuwswaardig als je weer een ‘rondje om de kerk’ hebt gemaakt, tussen DNB en de Kamer, zoals vorige week het geval was. Uiteindelijk zal men ook een krant moeten maken die de lezer interessant vindt en de ontwikkelingen zijn nu eenmaal wat eentonig (van kastje naar muur naar kastje, etc). En zonder media aandacht geven Kamerleden ook niet snel prioriteit aan een dossier. Die werken namelijk aan heel veel dossiers (en debatten) met weinig medewerkers.
En zo geschiedt dat een voltallige Kamer van de minister vraagt om te onderzoeken hoe een wet kan worden aangepast en de minister wegkomt met een verwijsbriefje naar DNB. Die heeft recent met AFM een InnovationHub gelanceerd - een online formulier die er voor zorgt dat je niet bij DNB en AFM apart een gesprek hoeft aan te vragen om te oriënteren op vergunningen. Alleen hebben wij niet direct iets met AFM te maken en weten we van DNB al dat het ze ontbreekt aan wetgeving om ons verder te kunnen helpen. En zo smoort een initiatief, ondergesneeuwd door groter nieuws, terwijl je zou kunnen stellen dat misschien wel één van de hoofdoorzaken van de problemen in de financiële sector hier aan het licht komt: het gebrek aan steun voor initiatieven die wenselijk worden geacht, maar die niet de hoogste nieuwswaarde hebben.
Het is nu eenmaal zo. Misschien is er wel een abstractieniveau waarop het eigenlijk juist wenselijk is dat ons initiatief geen doorgang vindt. Tenslotte is dit een grote stap richting een meer transparante bancaire sector en het is maar de vraag in welke mate die op dit moment sterk genoeg is om zo'n transitie te kunnen ondergaan. In landen als Italië en Griekenland zou het direct onthullen dat we zombie-banken in ons midden hebben. Hoewel Nederlandse banken relatief gezond lijken, weet niemand precies wat het effect zou zijn van een depositobank. Dat is op zich al zorgwekkend dat dit een risico kan vormen, maar wellicht is het op de korte termijn voor het collectief de beste uitkomst. Niemand zal het precies kunnen aangeven.
In ieder geval willen wij iedereen bedanken voor de steun. Met ruim 2.500 Oprichters die we met louter eigen middelen en vooral een grote inspanning hebben bereikt, hebben we ons altijd een vertegenwoordiger gevoeld van een (in potentie) substantieel deel van de maatschappij. Hoewel de activiteiten van de stichting volledig met ons eigen spaargeld zijn bekostigd en er uiteindelijk geen full reserve depositobank uit lijkt voort te komen, hebben we er allerminst spijt van. Zelf hebben we er ervaring en contacten door opgedaan die ons op een later moment ongetwijfeld van pas zullen komen. En mogelijk zijn er partijen die verdergaan op waar wij zijn gestrand. De afgelopen maanden zijn we in ieder geval al door meerdere partijen benaderd met verzoeken om informatie. Wellicht komt er zelfs een partij die er rekening mee houdt in haar verkiezingsprogramma. (Op Twitter zal ik op persoonlijke titel reacties geven op de bancaire paragrafen van de aanstaande verkiezingsprogramma’s.)
Bij deze willen we onze juriste Anne Hakvoort van FG Lawyers bedanken voor haar geweldige werk en betrokkenheid. Onze office manager Floor, webmaster Sjoerd, boekhouder Jan, de designers van Druktemaker, online marketeers van Consigo, de It-experts van Payguard, Herman Oonk, Eric Smit, de initiatiefnemers van Burgerinitiatief Ons Geld voor de ondersteuning en nog vele anderen die ons van advies hebben voorzien, hebben doorverwezen naar experts of die hier niet bij naam genoemd kunnen worden. Het was een bijzondere ervaring om met zoveel mensen aan een gemeenschappelijk doel te werken zonder daar een financiële vergoeding voor te kunnen bieden.
And last but not least: de Oprichters, zonder wie we überhaupt geen praktische relevantie zouden hebben gehad. Het toont visie om een stukje persoonlijk gewin op te willen geven voor een maatschappelijk doel. Bedankt daarvoor.
We rekenen er niet op, maar mocht de minister zijn toezegging nakomen om aan het einde van het jaar in zijn reactie op de consultatieperiode voor de InnovationHub van DNB ook antwoord te geven op de vraag hoe de wet kan worden aangepast zodat depositobanken mogelijk worden, dan zullen we dat uiteraard laten weten.